Lodewijk de veertiende, bijgenaamd: de Zonnekoning (Fr.: le Roi Soleil) (St-Germain-en-Laye 5 sept. 1638 – Versailles 1 sept. 1715), koning van 1643 tot 1715, uit het Huis Bourbon, was een zoon van Lodewijk XIII, die hij opvolgde onder regentschap van zijn moeder, Anna van Oostenrijk, wier handen echter gebonden waren door een regentschapsraad. In 1651 wisten zij en kardinaal Mazarin, die haar geheel overheerste, zich van deze raad te ontdoen door de 13-jarige koning meerderjarig te verklaren; sindsdien heerste Mazarin vrijwel onbeperkt. Het door hem in 1659 bewerkte en in 1660 voltrokken huwelijk van Lodewijk met de infante Maria Theresia (zijn nicht in dubbele zin: als dochter van zijn vaders zuster en van zijn moeders broer) moest aanspraak legitimeren op de onmetelijke Spaanse kroonlanden. Dit perspectief heeft Lodewijk XIV een halve eeuw lang voor ogen gestaan en is de sleutel tot zijn Europese politiek. Na Mazarins overlijden op 9 maart 1661 benoemde Lodewijk geen opvolger. Dank zij gelukkig gekozen medewerkers is hij er tot op aanzienlijke hoogte in geslaagd de door Richelieu en Mazarin voorbereide centralisatie onder een absoluut gezag te verwezenlijken. Zelf was hij niet boven de middelmaat begaafd en maar oppervlakkig ontwikkeld, vooral weinig belezen. Hij bezat echter de uiterlijke majesteit, het savoir-faire en de acteursgaven een rol te spelen, alsmede toewijding, taaie werkkracht en geloof in een goddelijke roeping. Hij slaagde erin heel Frankrijk dienstbaar te maken aan een cultus die de vergoddelijking nabij kwam. Zijn hofhouding in het door zijn vader gestichte, maar door hem groots herschapen en tot residentie verheven kasteel te Versailles was sterk door de Spaanse beïnvloed; zijn stijl en zijn ceremoniën werden het model voor alle andere vorstenhoven. Veel had hij te danken aan zijn medewerkers, onder wie Lionne (minister van Buitenlandse Zaken), Colbert (Financiën, Economische Zaken, Cultuur, Koloniën) en Louvois (Oorlog). Sinds de dood van Colbert in 1684 verslapte Lodewijks greep op de zaken van oorlog en vrede en de dood van Louvois (1691) verhaastte dit proces. Dit werd mede bevorderd door het overlijden van zijn grote generaals: Turenne (1675), Condé (1686) en Luxembourg (1695).Colbert schiep een eigen koopvaardijvloot, wat de koloniale expansie in Noord- en Midden-Amerika aanzienlijk bevorderde. Verder stimuleerde hij de vestiging van belangrijke industrieën. Ook stichtte hij scholen en academies voor o.a. bouw-, beeldhouw- en schilderkunst; in 1666 bracht hij de Académie des Sciences tot stand, die, dankzij figuren als Christiaan Huygens en diens assistent Denis Papin, de studie van de exacte wetenschappen en hun toepassing internationaal bevorderd heeft. Lionne heeft Frankrijks diplomatieke en politieke prestige in de wereld verhoogd. Hij was o.a. de ontdekker van het zgn. devolutierecht en van de juridische finesses van de Chambres de Réunion. Louvois was de minister van Oorlog die zonder scrupules de politiek van de verschroeide aarde toepaste om het leger te doen zegevieren. Door de samenwerking van zoveel begaafde personen rees Frankrijks ster sinds 1660 snel en het is geen wonder dat de andere Europese mogendheden zich aaneensloten in verzet tegen Lodewijks continentaal imperialisme. In dit verband moeten de Lisola en stadhouder-koning Willem III worden genoemd.Achtereenvolgens poogde Lodewijk XIV het Europese evenwicht te verstoren door de Devolutieoorlog van 1667/1668, een eerste poging om zich meester te maken van een deel van de Spaanse kroonlanden. De tweede onderneming was de in 1672 begonnen oorlog tegen de Republiek der Verenigde Nederlanden, Guerre de Hollande, een oorlog met een sterk economische inslag in de geest van Colbert.Kort na de Vrede van Nijmegen (1678) begon Lodewijk XIV met een quasi vreedzame herenigingspolitiek; de parlementen van Noordoost-Frankrijk en een speciaal opgerichte Kamer te Metz kregen tot taak na te gaan welke territoria op grond van historische gegevens aan Frankrijk toekwamen. Langs deze weg eigende Lodewijk zich het recht toe in sept. 1681 Straatsburg en kort daarna een tiental andere steden in de Elzas te bezetten. In 1684 bezetten zijn troepen bovendien Luxemburg en Trier. De Negenjarige Oorlog leidde tot een voor Lodewijk XIV nog betrekkelijk gunstige vrede (Rijswijk, sept. 1697), waarbij hij de bezette delen van de Elzas inclusief Straatsburg behield. Toch waren uitputtingsverschijnselen bij de Franse monarchie reeds onmiskenbaar. Zij traden nog duidelijker aan het licht in de Spaanse Successieoorlog (1702–1715), die de nekslag toebracht aan Frankrijks maritieme en koloniale ambities en zijn continentaal imperialisme en die de Franse hegemonie in Europa verving door de Britse. Op de dag dat deze laatste oorlog met het Barrièretraktaat (zie barrièretraktaten) van 1 sept. 1715 beëindigd werd, overleed ‘de Zonnekoning’, door het volk, dat hem eens verafgood had, nauwelijks meer betreurd. Lodewijks machtsdroom de hele Spaanse monarchie, de Nederlanden en Duitsland links van de Rijn onder zijn scepter te verenigen, was een hersenschim gebleken. Zijn binnenlandse politiek heeft echter gunstige gevolgen gehad, terwijl Frankrijk onder Lodewijk XIV voor lange tijd cultureel de toon aangaf.Van Lodewijks autoritair centralisme maakte zijn godsdienstig-kerkelijke politiek een natuurlijk onderdeel uit. De vérgaande onafhankelijkheid van de Franse kerk ten opzichte van Rome, mogelijk geworden door de beslissende invloed op de benoeming van de bisschoppen, werd belichaamd in de door Bossuet geformuleerde ‘Gallicaanse artikelen’ van 1682. De opheffing van het Edict van Nantes met zijn nasleep van gewetenloze vervolging van de hugenoten is even kenmerkend voor Lodewijks totalitair denken als zijn onverbiddelijke afwijzing van het jansenisme. Laatstbedoelde houding werd mede bepaald door de invloed die Madame de Maintenon op de koning uitoefende. Van jongs af gaf Lodewijk blijk van ongebreidelde zinnelijkheid; maîtresses en titre waren o.a. Louise de Lavallière, die de koning vier kinderen schonk, en Françoise de Montespan, bij wie Lodewijk zeven kinderen verwekte, o.a. Marie-Françoise de Blois, die trouwde met de latere regent Filips van Orléans, en daardoor stammoeder werd van het huis Orléans. De opvoedster van deze kinderen, Françoise d’Aubigné, in 1674 tot markiezin de Maintenon verheven, bekeerde de koning ca. 1680–1683 tot een meer geregeld leven en werd na het overlijden van koningin Maria Theresia in 1683 zijn vrouw.