| |
Wat is
gastro-oesofageale reflux ?
De slokdarm (oesophagus) is een buis die loopt van de mond tot aan de
maag en die zorgt voor het transport van het voedsel. Normaliter bevat
de zone die de maag scheidt van de slokdarm, oesofago-gastrische
overgang genaamd, een cirkelvormige spier, sfincter genaamd. Deze belet
dat de inhoud van de maag, met name het zure maagvocht, opstijgt in de
slokdarm. Indien de overgang tussen de maag en de slokdarm slecht
functioneert, vloeit er maagvocht terug dat dan in contact komt met de
binnenwand van de slokdarm. Daardoor kunnen refluxsymptomen
(zuurbranden) en/of een min of meer ernstige en uitgebreide ontsteking
van de slokdarm optreden, de zgn. gastro-oesofageale reflux (GOR).
Oorzaken
Wat voelt men in geval van reflux ?
Gastro-oesofageale reflux veroorzaakt een pijnlijk branderig gevoel, ook
nog 'zuurbranden' of pyrosis genaamd. Het is een branderig gevoel ter
hoogte van de maag, onder het sternum (borstbeen). Het branderige gevoel
stijgt achter het borstbeen (retrosternaal) in de richting van de keel
en gaat vaak gepaard met een zure smaak in de mond. Zuurbranden en een
zure smaak in de mond worden beschouwd als twee typische symptomen van
gastro-oesofageale reflux.
Waarom ervaart men pyrosis of zuurbranden in geval van reflux ?
Zuurbranden is hoofdzakelijk te wijten aan het contact tussen het zure
vocht dat reflueert van de maag en de bekleding van de slokdarm. Hoe
groter de blootstelling aan het zuur (hoeveelheid en duur), des te
ernstiger de pyrosis.
Wat is de oorzaak van reflux ?
Reflux is te wijten aan een afwijking van de grensstreek tussen de
maag en de slokdarm. Het betreft meestal een slecht functioneren van de
cardia (pars cardiaca ventriculi of 'maagmond'), die ook onderste
slokdarmsfincter wordt genoemd. Deze spier is een ring die het onderste
deel van de slokdarm omringt en die de overgang van de zure maaginhoud
in de slokdarm belet. Bij patiënten met gastro-oesofageale reflux is de
cardia vaak verslapt en vervult ze haar functies niet meer. In andere
gevallen is de reflux het gevolg van een anatomische afwijking, zoals
hernia hiatus oesophagei, kortweg hiatus hernia. De hiatus oesophageus
is een opening in het middenrif waardoor de slokdarm van de borstholte
naar de buikholte gaat : een hiatus hernia is een inwendige breuk
waarbij een deel van de maag via de hiatus oesophageus doorglipt naar de
thoraxholte boven het diafragma, de spier die het abdomen scheidt van de
thoraxholte. De reflux kan worden bevorderd door een liggende of
voorovergebogen houding, door het gebruik van te vette voedingsmiddelen.
Door de opwaartse samendrukking van de maag door de foetus kan bij de
zwangere vrouw pyrosis optreden.
Komt gastro-oesofageale reflux vaak voor ?
Gastro-oesofageale reflux is een echt volksgezondheidsprobleem geworden:
niet minder dan 28% van de Belgische bevolking ouder dan 15 jaar* lijdt
aan 'zuurbranden', het typische refluxsymptoom; 15% van hen vertoont dit
symptoom dagelijks, nog eens 27 % minstens eenmaal per week.
Kan gastro-oesofageale reflux complicaties veroorzaken ?
Indien de reflux aanhoudt, kan deze een slokdarmontsteking, oesophagitis
genaamd, veroorzaken. Indien deze reflux niet goed wordt behandeld, kan
ze op lange termijn een stenose of een partiële sluiting van de
slokdarm, zelfs slokdarmkanker, veroorzaken.
Diagnose
Waarom een arts raadplegen ?
Helaas denken nog té veel mensen dat er niets aan te doen is en daarom
raadplegen ze hun arts niet. Dat is fout; hoewel reflux van zuur meestal
een goedaardige aandoening is, kan ze zeer invaliderend zijn en leiden
tot plaatselijke complicaties.
Het is uiterst belangrijk een arts te raadplegen om een precieze
diagnose te stellen en om de ernst van de ziekte te evalueren zodat ze
snel en efficiënt kan worden behandeld. De refluxsymptomen vertonen soms
typische kenmerken. Een correcte interpretatie van de klachten vereist
een medisch advies om de beste behandeling te kunnen instellen.
Hoe reflux diagnosticeren ?
De aanwezigheid van de typische symptomen, zoals 'zuurbranden' en zure
oprispingen of regurgitaties, is zeer typisch voor reflux. Een
behandeling met geneesmiddelen kan worden ingesteld uitsluitend op basis
van de symptomen, behalve bij patiënten ouder dan 45 jaar of bij
personen met bijzondere risicofactoren. Precies daarom is het steeds
nuttig een gesprek te hebben met de arts of de apotheker over de beste
aanpak van de aandoening. Indien een behandeling enkel op basis van de
symptomen wordt ingesteld, moet deze beperkt zijn in de tijd (max. 1 of
2 maanden) en de patiënt moet opnieuw contact opnemen met zijn arts
indien de symptomen opnieuw optreden als de inname van het geneesmiddel
wordt stopgezet. Als de symptomen opnieuw optreden (recidief) of in
geval van bijzondere risicofactoren moet een endoscopie worden
uitgevoerd. Het betreft een onderzoek van de binnenwand van de maag en
de slokdarm met behulp van een optisch instrument bevestigd aan het
uiteinde van een soepele buis die door de patiënt wordt ingeslikt en tot
in de slokdarm en de maag wordt doorgeschoven.
Behandeling
Wat zal de arts u voorstellen ?
In functie van uw symptomen en het klinische onderzoek zal uw arts twee
verschillende mogelijkheden voorstellen :
Eerste mogelijkheid : ENDOSCOPIE of GASTROSCOPIE
Indien u ouder bent dan 45 jaar, indien u bepaalde aanvullende
risicofactoren vertoont: alcoholgebruik, roken, inname van bepaalde
geneesmiddelen zoals anti-inflammatoire middelen enz., of indien u
symptomen vertoont die verschillen van diegene die gewoonlijk worden
vastgesteld, zal de arts waarschijnlijk een endoscopie aanvragen.
Tweede mogelijkheid : BEHANDELING zonder ENDOSCOPIE
Indien u 45 jaar bent of jonger, indien u geen andere risicofactor
vertoont of indien u typische symptomen van refluxlijden vertoont, zoals
'zuurbranden' en zure oprispingen (opboeren), kan de arts er de voorkeur
aan geven dadelijk een behandeling van één maand in te stellen waarna
hij u terug zal zien om de resultaten te evalueren.
Het advies van de specialisten : bij alle patiënten die chronisch lijden
aan gastro-oesofageale reflux, wordt minstens eenmaal in het leven, bij
voorkeur vroegtijdig, een endoscopie aanbevolen.
De moderne endoscopie : niet meer zoals gisteren ?
Wat is een endoscoop ?
De huidige endoscoop is een dunne soepele buis met aan het uiteinde een
minuscule camera, die de specialist via de mond inbrengt in de slokdarm,
vervolgens in de maag en de twaalfvingerige darm (duodenum). Daardoor
kan de arts de letsels (ontstekingen, erosies, ulceraties) van het
slijmvlies (mucosa) rechtstreeks zien, en zo nodig met behulp van een
micropincet een monster afnemen (biopsie).
Moet men bang zijn voor een endoscopie ?
Helemaal niet ! Het is een vrijwel pijnloos onderzoek.
De huidige endoscopen zijn zeer dun en handig.
Meestal verdooft de specialist enkel de bodem van de keel met een
verdovende spray (net zoals bij de tandarts). In sommige gevallen zal uw
arts u een spuitje geven met een kalmeermiddel of een pijnstiller om het
onderzoek nog vlotter te laten verlopen. In dat geval kunt u zelf geen
auto besturen na het onderzoek. Best is dit vooraf te bespreken en u
hierop te voorzien. Het onderzoek is van korte duur (minder dan 10
minuten).
U kunt het opschuiven van de endoscoop op het tv-scherm volgen en na het
onderzoek kan u dadelijk naar huis gaan. Indien een biopsie wordt
uitgevoerd, verloopt deze volledig pijnloos
Wat is het nut van een endoscopie ?
Endoscopie is het meest directe en meest zekere middel om de diagnose
snel en precies te stellen. Tijdens een endoscopie kunnen de
uitgebreidheid en de ernst van de slokdarmletsels (ingedeeld in de
graden I, II, III en IV naar gelang van de ernst) worden onderzocht en
kunnen er monsters van de slokdarm en de maagwand worden afgenomen (biopsies).
Door microscopisch onderzoek van de biopsies kunnen volgende
mogelijkheden worden uitgesloten: de aanwezigheid van maligne cellen of
tekenen die kanker aankondigen, of de aanwezigheid van een
micro-organisme (een bacterie, Helicobacter pylori genaamd), dat
verantwoordelijk is voor de ontwikkeling en het opnieuw optreden
(recidiveren) van maagulcera. Ook kunnen andere oorzaken van de klachten
worden vastgesteld, zeker als de klachten niet typisch zijn.
Hoe gastro-oesofageale reflux behandelen ?
Een internationale werkgroep van experts en specialisten van over de
hele wereld is in België samengekomen om na te denken over de beste
benadering van patiënten met reflux. De publicatie van die gesprekken
wordt thans beschouwd als de referentie. De meest performante
therapeutische aanpak berust op een eerstelijnsbehandeling met het
krachtigste preparaat, nl. een protonpompinhibitor* (PPI). Dit geldt
zowel voor de aanvangsbehandeling als voor de langetermijnbehandeling.
Geneesmiddelen
Protonpompinhibitoren (PPI)
Aangezien de refluxsymptomen worden veroorzaakt door de zuurtegraad van
de maag, behoren de geneesmiddelen die de zuursecretie door de maag
kunnen blokkeren, thans tot de keuzepreparaten voor de behandeling van
reflux. Het zijn de zgn. protonpompinhibitoren. Deze geneesmiddelen
blokkeren het functioneren van de pompen gelokaliseerd in de
zuursecreterende cellen van de maag. Deze middelen zijn zeer efficiënt
en worden goed verdragen.
H2-receptorantagonisten
Deze preparaten inhiberen gedeeltelijk de zuursecreterende pompen in de
maagcellen, zodat de zuursecretie blijft aanhouden. Bovendien neemt de
doeltreffendheid van deze geneesmiddelen bij continu gebruik op lange
termijn af.
Antacida
Antacida neutraliseren de zuurtegraad van de maag en kunnen, zoals de
H2-receptorantagonisten, van nut blijken bij de behandeling van
occasionele pyrosis.
Welke plaats neemt de heelkunde in ?
Heelkundig ingrijpen kan in overweging worden genomen bij jonge
patiënten zonder risicofactoren voor een heelkundige ingreep en bij wie
de reflux een constante inname van geneesmiddelen vereist. Een
heelkundige ingreep kan ook tot doel hebben een anatomische afwijking,
die reflux in de hand werkt, zoals hernia hiatus oesaphagei, te
corrigeren.
Zijn hygiënische maatregelen nuttig ?
De impact van deze maatregelen bij de patiënten die baat vinden bij een
gepaste medicamenteuze behandeling, is tamelijk beperkt. De enige
hygiënische en dieetmaatregelen waarvan het nut wetenschappelijk werd
aangetoond, zijn de volgende:
- verhoging van het hoofdeinde van het bed bij patiënten met reflux
tijdens de nacht;
- dieet zonder chocolade, munt, zeer vet- of suikerrijke
voedingsmiddelen, witte wijn, het vermijden van copieuze maaltijden vóór
het slapengaan.
En daarna... is een regelmatige follow-up noodzakelijk ?
- Aandoeningen te wijten aan de zuursecretie, ongeacht of ze de
slokdarm, de maag of het duodenum aantasten, zijn ziekten die regelmatig
kunnen terugkomen (recidiveren). De patiënt moet zijn huisarts
raadplegen hetzij voor een jaarlijks controle-onderzoek hetzij om de
behandeling optimaal af te stellen indien de symptomen aanhouden of
opnieuw optreden.
Ulcus niet verwarren met gastro-oesofageale reflux (zuurbranden) !
Reflux met of zonder sophagitis (letsels) is een andere aandoening dan
maag- of duodenumulcus.
Gastro-sofageale reflux
De typische pijn van "zuurbranden" wijst op een aandoening van de
slokdarm door reflux van zuur vanuit de maag. Noch de intensiteit, noch
de frequentie van deze pijn zijn evenredig met de ernst van de
slokdarmletsels. Men dient te noteren dat ook een maag- of een
duodenumulcus pijn kan veroorzaken.
Maagulcus en duodenumulcus
Een maagulcus is een "verwonding" (zweer) van de maag, een duodenumulcus
is een "verwonding" van het duodenum, d.w.z. het eerste deel van de
dunne darm, dat volgt op de maag. Enkel met behulp van een endoscopie
kan men een juiste diagnose stellen en de beste behandeling instellen.
Een ulcus is meestal te wijten aan de aanwezigheid van een bacterie in
de maagwand (H. pylori) of aan inname van pijnstillende en
ontstekingremmende medicatie (niet-steroïdale anti-inflammatoire
middelen en aspirine). Het symptoom van een ulcus is meestal pijn,
gelokaliseerd in de maagstreek, die op afstand van de maaltijden, en dus
's nachts optreedt en op typische wijze afneemt door inname van voedsel |
|
|
|
|
|
