Uitvinder Johann
Gutenberg sterft in armoede, terwijl het drukken de wereld verandert ...
Het vijftiende eeuwse
Europa zat te wachten op een verandering. Gedurende meer dan duizend
jaar hadden de kerk en conservatieve adel de overhand gehad. Er hingen
nieuwe ideeën in de lucht. Maar met alleen maar pen en perkament om ze
bekend te maken, zouden ze daar waarschijnlijk zijn blijven hangen. In
het Duitse Straatsburg gedroeg een jonge juwelier, Johann Gutenberg
genaamd, zich nogal vreemd. Hij leende geld van zijn vrienden om
materialen mee te kopen die niets te maken hadden met edelsmeden. Hij
wilde niet vertellen waarvoor hij ze nodig had of waarom ze zo duur
waren. Op het laatste weigerden zijn vrienden hem nog geld te lenen als
hij niet opbiechtte waarvoor het in feite was. Zijn geheim schokte hen.
Hij was bezig met een ontdekking die zou betekenen dat boeken in
veelvoud zouden verschijnen in plaats van in enkele met de hand
overgeschreven exemplaren.
De losse letters van Gutenberg, zijn op olie gebaseerde inkt en de
drukpers leken een goede toekomst tegemoet te gaan en in 1438 begonnen
zijn vrienden een stichting. Maar er gingen dingen fout. Eén van de
vrienden stierf en diens kinderen eisten een deel op. Gutenberg werd
voor het gerecht gedaagd. Gutenberg won, maar het geheim van zijn werk
was onthuld en de strijd om de boekdrukkunst was begonnen. Gutenberg
vertrok naar Mainz, zijn geboortestad, om zijn uitvinding te
perfectioneren. Hij wist zakenman Johann Fust te overtuigen hem twee
grote leningen te geven. In 1455 was Gutenbergs eerste boek klaar. Hij
toonde het resultaat op een beurs in de buurt van Frankfurt, waar
bezoekers verrukt waren over de duidelijkheid ervan. Spoedig daarna
wilde Fust zijn geld terug, maar Gutenberg kon of wou niet betalen.
Opnieuw werd hij voor de rechter gedaagd en dit keer verloor hij. Fust
legde beslag op al zijn spullen, nam de assistent van Gutenberg over en
werd 's werelds eerste succesvolle drukker.
Fust hield deze marktleiderspositie niet lang. Binnen 25 jaar waren er
over heel Europa drukkers te vinden. Tegen 1500 waren er zo'n 30.000
boeken gedrukt, waarin nieuwe ideeën werd verspreid en waarmee de opmaat
was gegeven van het tijdperk dat we de Renaissancer noemen.
En Johann Gutenberg ? Hij bleef drukken, maar verdiende er niet veel
aan. De aartsbisschop van Mainz voorzag hem van voedsel en kleding en in
1468 stierf Gutenberg. De toekomst waaraan hij zoveel had bijgedragen
ging verder zonder hem. |